Dokąd na wakacje? Ciekawe i piękne miasta i gminy Roztocza w których warto spędzić tegoroczne wakacje.
Frampol i okolice
Założony w 1736 r. Frampol słynie z geometrycznego układu przestrzennego. Ta regularność zabudowy skłoniła Niemców do przeprowadzenia 13 września 1939 r. ćwiczebnego bombardowania miasteczka. Mimo ogromnych zniszczeń, zabytkowy układ miasta jest czytelny do dziś. We Frampolu warto zwiedzić m.in. pozostałości dawnej drewnianej zabudowy – piękne domy i charakterystyczne stodoły, kościół parafialny, stary kirkut i Szkolną Izbę Pamięci.
Północna, pagórkowata i pokryta szachownicą pól część gminy Frampol leży na Roztoczu Zachodnim, a południowa, równinna, z rozległymi lasami sosnowymi, w Kotlinie Sandomierskiej. Ciekawostką okolic Frampola są liczne krzyże i kapliczki (tylko przy drodze do Janowa Lubelskiego jest ich ponad 60), zabytkowa drewniana zabudowa wiejska i ogromne, głębokie studnie, m.in. w Teodorówce, gdzie studnia ma 90m głębokości, z czego 50m jest wykute w skale. Rzut kamieniem dzieli Frampol od Kocudzy, gdzie działa słynny zespół Jarzębina, wykonawca hitu EURO 2012 „Koko koko Euro spoko”.
UM Frampol, ul. Radzięcka 8,23-440 Frampol, tel. 84 685 75 09,fax84 685 75 63,www.frampol.pl
Janów Lubelski i okolice
Janów Lubelski jest jedną z bram Roztocza. Powstał w 1640 r. jako kolejne miasto Ordynacji Zamojskiej, a o jego związkach z ordynacją przypominają liczne zabytki: biura, domy urzędników, dawne więzienie oraz kościół i klasztor Dominikanów, obecnie Sanktuarium Maryjne. W 2012 r. nad janowskim zalewem wybudowano jeden z największych w Polsce parków linowych.
Janów jest siedzibą powiatu i liczy 12 tys. mieszkańców. Od północy opadają ku miastu wzgórza Roztocza Zachodniego, a od południa sąsiaduje z nim rozległy i malowniczy kompleks Lasów Janowskich z mnóstwem szlaków i ścieżek edukacyjnych. Prowadzą one do najciekawszych miejsc, m.in. ostoi konika biłgorajskiego w Szklarni, pomnika na Porytowym Wzgórzu upamiętniającego wielką bitwę partyzancką, niesamowitego drewnianego kościółka w Momotach Górnych, uroczyska Kruczek, rezerwatu .Imielty Ług* i ośrodka garncarskiego w Łążku Garncarskim.
UM Janów Lubelski, ul Zamoyskiego 59,23-300 Janów Lubelski, tel. 15 872 43 30,www.janowlubelski.pl
Józefów i okolice
Józefów to Rowerowa Stolica Roztocza. Jego okolice są stworzone do uprawiania tej formy turystyki, a tylko w 2012 r. powstało tu kolejne 2,5 km ścieżek rowerowych. Miasto założone w 1725 r. obecnie liczy 2,5 tys. mieszkańców. Zwiedzając je warto zobaczyć XlX-wieczny kościół, najlepiej na Roztoczu zachowany kirkut i dawną synagogę, wystawę w Pawilonie Geoturystycznym i rzeźby na rynku, słynne józefowskie kamieniołomy i rozległą panoramę Roztocza i Puszczy Solskiej z najwyższej na Roztoczu wieży widokowej.
Gmina Józefów jest prawdopodobnie jedyną w Europie mającą w swych granicach trzy parki: jeden narodowy i dwa krajobrazowe. Nieopodal Józefowa znajduje się kilka roztoczańskich perełek: rezerwat Czartowe Pole z ruinami papierni i przełomem Sopotu, Górecko Kościelne z modrzewiowym kościołem, aleją kilkusetletnich dębów i przełomem Szumu i położona wśród lasów RPN Florlanka.
UM Józefów, uLKośćuszki 37,23-460 Józefów, tel. 84 687 81 33,84 687 81 03, www.ejozefow.pl
Krasnobród i okolice
Uzdrowisko Krasnobród leży w sercu Roztocza, wśród niezwykle malowniczych lesistych wzgórz. Uczy ok. 3 tys. mieszkańców. Perłą Krasnobrodu jest Sanktuarium Maryjne z zabytkowym, drewnianym spichlerzem, muzeami, ptaszarnią, kalwarią i kaplicą „Na wodzie*. Warto też obejrzeć zespół dworski leszczyńskich, w którym mieści się sanatorium, wspiąć się na wieżę widokową, by obejrzeć panoramę miasta i okolic, popływać w 17-hektarowym zalewie lub pospacerować alejkami prowadzącymi wzdłuż jego brzegów.
Miasto otaczają wyjątkowo piękne wzgórza porośnięte lasami sosnowymi, jodłowymi i bukowymi. Wędrując po nich warto zajrzeć min. do słynnej kaplicy św. Rocha i położonej w pobliżu Ścieżki Edukacyjnej ,Dinozaury- Krasnobród’ Galerii Szur malarza Marka Rzeźniaka, pełnego klimatów lat 60. klubu „Szkoła 69″ w Starej Hucie i napić się krystalicznie czystej wody ze źródła w Belfoncie.
UM Krasnobród, ul. 3. Maja 36,22-440 Krasnobród, tel. 84 660 76 91, www.krasnobrod.pl
Nielisz i okolice
Dla miłośników wędkarstwa i sportów wodnych Nielisz jest najlepszym wyborem. Wieś leży nad największym w regionie zbiornikiem wodnym o powierzchni ponad 800 ha. Powstał on po spiętrzeniu największej rzeki Roztocza – Wieprza. Jest rajem dla wędkarzy i obserwatorów przyrody.
Odwiedzając Nielisz warto obejrzeć drewniany kościół św. Wojciecha, a w okolicach: dworek w Stawie Noakowskim i pałace w Ujazdowie i Ruskich Piaskach. Nie sposób też pominąć cudownego źródełka św. Jana w Stawie Ujazdowskim Kolonii i, pełnego tajemnic, śródleśnego jeziorka Sodoma w Kolonii Zamszany.
UG Nielisz, Nielisz 279,22-413 Nielisz, tel. 84 631 27 27,fax84 631 27 15, www.nielisz.pl
Obsza i okolice
Choć Obsza pod względem geograficznym położona jest poza obszarem Roztocza, to jest z nim związana więzami historycznymi, kulturowymi i turystycznymi. Przez rozległe i malownicze okoliczne łąki płyną rybne rzeki Tanew I Wirowa, a za nimi rozciąga się Puszcza Solska, łącząca gminę Obsza z Roztoczem. Turystyczną wizytówką Obszy jest stylowa Zagroda Roztocze, w której można się posilić i przenocować, skorzystać z oferty spływów kajakowych po Tanwii, pojeździć konno, obejrzeć galerię malarstwa i niewielki skansen. Gmina ma też ciekawą historię. W zamechskim zameczku bywali i polowali: Władysław Jagiełło, Zygmunt August, Stefan Batory i Jan III Sobieski. W1803 r. w Zamchu urodził się malarz Rafał Hadziewicz. współzałożyciel Zachęty a w miejscowym kościele, dawnej cerkwi, przechowywane są relikwie św. Józefata.
UG Obsza. Obsza 36,23-413 Obsza, tel 84 689 10 02, www.obsza.pl
Sułów i okolice
Sułów leży na Roztoczu Zachodnim, u ujścia Poru do Wieprza. Malownicze starorzecza obu rzek i zbiornik Nielisz stanowią prawdziwy raj dla wędkarzy i obserwatorów dzikiej przyrody. Kajakarzy zainteresuje Stanica Wodna „Marina” na Wieprzu w Michałowie.
Na terenie gminy jest sporo zabytków. Do najciekawszych należy średniowieczne grodzisko w Sąsiadce, które w okresie świetności odwiedzali m in. kupcy arabscy, a dziś jest najlepiej zachowanym grodziskiem na Roztoczu. W Sąsiadce jest też mnóstwo ciekawych zabytków architektury drewnianej. Perłą gminy jest barokowy pałac Zamoyskich w Michałowie z domkiem gotyckim i starą elektrownią wodną oraz otaczającym pałac, ponad 100-hektarowym, parkiem angielskim. Niedaleko Sułowa znajduje się interesujące Sanktuarium św. Antoniego w Radecznicy, a w Mokremlipiu Gospodarstwo Pasieczne „Ulik’ z ciekawym skansenem pszczelarskim.
UG Sułów, Sułów 63,22-448 Sułów, tel. 84 682 62 02,fax84 682 62 27,www.sulow.pl
Szczebrzeszyn i okolice
Szczebrzeszyn jest jednym z najstarszych miast Roztocza, leży nad Wieprzem i liczy 5,5 tys. mieszkańców. To o nim pisał Jan Brzechwa: .W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie..’ stąd w mieście są aż dwa pomniki chrząszcza. O wielokulturowości miasta przypominają barokowe kościoły, najstarsza w Polsce, murowana prawosławna cerkiew, z porywającymi polichromiami, dawna synagoga – obecnie Miejski Dom Kultury oraz rozległy, najstarszy na Lubelszczyźnie, kirkut. Będąc w Szczebrzeszynie warto odwiedzić galerie malarzy: Piotra Kołodziejczyka (koło synagogi) oraz Barbary Czapigi i Mariusza Drohomireckiego (koło młyna na Wieprzu).
Okolice Szczebrzeszyna to z jednej strony szeroka pradolina Wieprza, a z drugiej malownicze głębokie lessowe wąwozy. Takiej plątaniny wąwozów nie ma nigdzie na Roztoczu, stąd to trudne do przebycia miejsce nazwano Piekiełkiem.
UM Szczebrzeszyn, pl. Kościuszki l, 22-460 Szczebrzeszyn, tel. 84 682 10 95, www.zczebrzeszyn.pl
Okolice Zamościa
Tereny położone wokół Zamośća zajmuje Gmina Zamość.Te położone najbliżej miasta są dość płaskie, a rozległe prado-liny rzeklabuńki,Topomicy i Czarnego Potoku to przede wszystkim podmokłe łąki. Południowa część gminy to wzgórza Roztocza, a północna to pagóry Działów Grabowieckich.
Cały obszar gminy świetnie nadaje się do uprawiania turystyki rowerowej. Sporo tu tradycyjnego budownictwa drewnianego, zabytkowych kapliczek i figur przydrożnych. W Hubalach i Lipsku Polesiu można obejrzeć średniowieczne cmentarzyska kurhanowe. Gratką dla miłośników tradycji jest Regionalna Izba Pamięci w Wysokiem. Do najchętniej odwiedzanych miejsc należy – wybudowana na źródle – kaplica św. Romana w Lipsku Polesiu, przy której w pierwszą niedzielę po 9 sierpnia odbywają się malownicze plenerowe uroczystości odpustowe.
Na fotografii: Izba Regionalna w Wysokiem.
UG Zamość, uLPeowiaków 92,22-400 Zamość, tel. 84 639 29 59, www.gminazamoscpl
Zwierzyniec i okolice
Zwierzyniec nazywany jest .Perłą Roztocza a położenie i urok miasteczka w pełni to uzasadniają. Liczy ono 3,5 tys. mieszkańców, leży w dolinie Weprza w otoczeniu lasów Roztoczańskiego Parku Narodowego. Będąc wmieśóe, koniecznie trzeba obejrzeć słynny kościół .Na wyspie’z 1741 r. z freskami Łukasza Smuglewicza, jedyny na świeae pomnik szarańczy, stary browar i willę plenipotenta.
W Zwierzyńcu zaczyna się większość szlaków i ścieżek przyrodniczych prowadzących po Roztoczańskim Parku Narodowym, ale jego zwiedzanie najlepiej rozpocząć od wizyty w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym RPN. Nieopodal miasta leży słynna Bukowa Góra, a na obszarze gminy jest kilka pięknie położonych wsi, m jn. historyczne Sochy, Topólcza z dawną cerkwią, Guciów ze słynną zagrodą i Obroa, w której zaczyna się większość spływów Wieprzem Na fotografii: dawne biura Ordynacji Zamojskiej w Zwierzyńcu.
UM Zwierzyniec. Rynek 1,22-470 Zwierzyniec, teL 84 687 20 11, wwwzwierzyniecinfo.pl
Powiat zamojski
Mało jest w Polsce powiatów, które mogą się równać z zamojskim pod względem bogactwa krajobrazu. Jego południowa część obejmuje znaczną część Roztocza, a w jego skład wchodzi kilka wcześniej opisanych gmin: Krasnobród. Nielisz, Sułów, Szczebrzeszyn, Zamość i Zwierzyniec Część północna to nie mniej malownicze wzgórza Działów Grabowieckich. których sporą część zajmuje Skterbleszowskl Park Krajobrazowy. To też dawne miasta: Skierbieszów i Grabowiec, o których bogatej historii przypominają średniowieczne grodziska.
Do powiatu zamojskiego należą też Łabunie z pałacem Szeptyckich i Komarów, na polach którego rozegrała się słynna bitwa podczas wojny z bolszewikami w 1920 r. To wreszóe malownicze i pełne zabytków okolice Miączyna, Sitna, Starego Zamościa i Radecznicy, nad którą dominuje słynne Sanktuarium św. Antoniego Na fotografii: kapliczka w Grabniku.
Starostwo Powiatowe w Zamościu ul. Przemysłowa 4,22-400 Zamość, tel. 84 530 09 86, www.powiatzamojski.pl