Zamość Rotunda – Mauzoleum Martyrologii Zamojszczyzny, do którego prowadzi pierwotna drewniana brama z niemieckim napisem „Obóz przejściowy dla więźniów policji bezpieczeństwa”. Pierwsza cela z lewej strony została zbombardowana we wrześniu 1939 r., tu wykonywano wyroki śmierci, upamiętnia to płyta z napisem i oryginalne ogrodzenie z drutu kolczastego, pozostałe 19 cel zagospodarowano i poświęcono poszczególnym grupom społecznym z odpowiednimi tablicami informacyjnymi, epitafiami, pomnikami, zdjęciami oraz plakatami i ogłoszeniami. Wokół Rotundy cmentarz wojenny. Usytuowany wokół d. działobitni wzniesionej w l. 1825-31 wg proj. gen. Mallet-Malletskiego, później od 1866 r. wykorzystywanej jako prochownia, i wzdłuż wiodącej do niej drogi. Działobitnia stanowiła element obronny twierdzy Zamość wysunięty na pd. przedpole i połączony z pozostałymi fortyfikacjami groblą. We wrześniu 1939 r. hitlerowcy rozstrzeliwali tu pojedyncze osoby. W l. 1940-42 okupanci umieścili tu obóz przejściowy dla inteligencji polskiej i osób związanych z ruchem oporu. Od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. hitlerowcy dokonywali masowych rozstrzeliwań, a ofiary zakopywali w znajdujących się w pobliżu rotundy rowach. W 2 poł. 1943 r. Niemcy rozpoczęli zacieranie śladów tych zbrodni, wydobywali z rowów szczątki ofiar egzekucji i palili je. Po założeniu tu w 1947 r. muzeum, wokół Rotundy utworzono cmentarz, na który przeniesiono z niektórych cmentarzy na ziemi zamojskiej szczątki 1164 żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 r., członków ruchu oporu zabitych w walce bądź zamordowanych w okresie okupacji niemieckiej, 540 jeńców radzieckich zmarłych w obozach w Zamościu bądź zamordowanych przez hitlerowców, żołnierzy Armii Czerwonej poległych w walce w 1944 r. (na cmentarzu wyróżnia się pomnik gen. Siergieja Ogurcowa, dowódcy 10 Dywizji Pancernej, po ucieczce z obozu jenieckiego w Chełmie wiosną 1942 r. generał walczył w partyzantce, poległ w październiku 1942 r. w okolicach Krasnobrodu), Żydów – ofiar II wojny światowej (8 mogił zbiorowych) i ofiar terroru stalinowskiego ekshumowanych z mogiły w lesie k. Jacni (20 osób).
Teren byłego obozu dla polskich wysiedleńców z Zamojszczyzny. Zorganizowany był przez hitlerowców na terenie dzisiejszego osiedla mieszkaniowego Reymonta-Orzeszkowej. Obóz był czynny w l. 1942-43. Przeszło przez niego blisko 100 tys. osób. Więźniów upamiętnia monument przestawiający Anioła Śmierci, wystawiony u zbiegu ul. Piłsudskiego i Okrzei w 1978 r. wg proj. Jerzego Hyckiego.