Rynek wielki – kamienice. Do ratusza przylegają uznawane za najpiękniejsze kamienice, od których rozpoczniemy zwiedzanie Rynku. Północna pierzeja Rynku to ul. Ormiańska przeznaczona już przez Jana Zamoyskiego dla Ormian, którzy zajmowali się handlem. Przywilej z 1585 r. gwarantował prawa i swobodę wyznania religijnego, a z 1589 r. pozwalał na zorganizowanie osobnej gminy ormiańskiej z własnym sądem. Ormianie szybko stworzyli najliczniejszą i najzamożniejszą grupę obcej narodowości w mieście, która zaczęła tracić znaczenie w końcu XVII w., co w 1738 r. było przyczyną likwidacji ich gminy. Pod nr. 30 kamienica zw. „Wilczkowską” od nazwiska kolejnego jej właściciela Jana Wilczka – rajcy zamojskiego. Ma bogatą dekorację zewnętrzną pochodzącą z 2 poł. XVII w., z dwuarkadowym podcieniem. Pierwotnie w pocz. XVII w. należała do profesora filozofii Adama Burskiego, jednego z najwybitniejszych uczonych Akademii Zamojskiej. Wczesnobarokowa dekoracja fasad pochodzi z l. 1672-76 dokonanej przez ówczesnego właściciela Jana Wilczka. Zdobią ją także płaskorzeźby św.św. Jana Ewangelisty i Jana Chrzciciela – patronów właściciela, Marii jako Madonny – patronki jego żony oraz św. Tomasza Apostoła z 3 włóczniami – herbu Zamościa.
Pod nr. 28 kamienica „Rudomiczowska” wzniesiona w l. 1645-72 przez prof. Akademii Zamojskiej Hieronima Kołakowskiego, a następnie użytkowana przez Bazylego Rudomicza, medyka i kronikarza. Pod nr. 26 kamienica „Pod Aniołem” zw. też kamienicą „Bartoszewiczów”, zbudowana w l. 1632-34 przez zamożnego kupca Gabriela Bartoszewicza. Na fasadzie płaskorzeźbione ornamenty roślinne i zwierzęce, we wnęce na I piętrze figura Archanioła Gabriela – patrona właściciela, na ścianie II piętra lwy oraz fantastyczny smok. Nad portalem kartusz ze św. Jerzym na koniu.
Pod nr. 24 kamienica „Pod Małżeństwem” lub „Szafirowa”, wzniesiona po 1642 r. Nazwa od koloru polichromii (odtworzonej) i nie istniejących już płaskorzeźb zdobiących fasadę. Te cztery kamienice są siedzibą Muzeum Okręgowego, którego początki sięgają 1925 r. W głównej ekspozycji historyczno-artystycznej pokazano historię miasta wraz z jego makietą (przeniesioną tu z Kojca), oryginał przywileju lokacyjnego Zamościa z 1580 r., portrety ordynatów – w szczególności postać założyciela miasta Jana Zamoyskiego. Na piętrze wielką izbę przednią z alkierzem zajmuje ekspozycja poświęcona życiu umysłowemu i kulturalnemu miasta. Wyróżnia się berło rektora Akademii Zamojskiej z 1619 r. oraz obrazy Józefa Brandta („Zaporożcy” z 1895 r.), Józefa Mehoffera („Znad Lemanu” z 1919 r.), Aleksandra Orłowskiego („Lisowczyk”), Maksymiliana Gierymskiego („Scena rodzajowa”), Rafała Hadziewicza („Sw. Michał Archanioł” oraz szkic „Święta Trójca”) i Olgi Boznańskiej („W parku”). Pozostałe sale zajmuje ekspozycja archeologiczna i etnograficzna. Kamienice pierzei wsch. początkowo należały do Ormian, lecz w XVII w. stały się własnością profesorów Akademii i aptekarzy.
Pod nr. 8 kamienica „Pod św. Kazimierzem”, nazwa od figury św. Kazimierza z 1697 r., patrona ówczesnego właściciela Kazimierza Lubeckiego, wójta zamojskiego. Pod nr. 6 kamienica „Birkowska” lub „Akademicka” wzniesiona w l. 1600-16 przez profesora medycyny Akademii Zamojskiej Szymona Bir-kowskiego. Na I piętrze zachowany gmerk fundatora w portalu oraz w izbie filar międzyokienny z rzymsko-dorycką półkolumną. Pod nr. 2 kamienica „Piechowiczowska” lub „Apteczna” wzniesiona w 1609 r. przez aptekarza, profesora medycyny i wieloletniego rektora Akademii Zamojskiej Szymona Piechowicza. Od ponad 350 lat mieści nieprzerwanie do dnia dzisiejszego aptekę. W pierzei pd. kamienice są najbardziej zbliżone do włoskich wzorów, jednopiętrowe z attykami, czterookienne, z arkadami i podcieniami. Pod nr. 23 kamienica „Telanowska” lub „Zamoyskich” wzniesiona w l. 1591-99 przez B. Moranda dla włoskiego kupca Franciszka Tellaniego, w l. 1599-1657 własność ordynatów. W końcu XIX w. nadbudowano drugie piętro, zlikwidowano fryz podokienny i attykę. Ma charakterystyczny układ wnętrza parteru bez sieni oraz geometryczną dekorację listwową sklepień. Pod nr. 25 kamienica „Morandowska II” lub „Fołty-nowiczowska” zaprojektowana przez B. Moranda. Od 1644 r. własność profesora filozofii i prawa oraz rektora Akademii Zamojskiej Marcina Fołtynowicza. Wyróżnia się bogaty płaskorzeźbiony fryz z rozetami. Pod nr. 27 kamienica „Szczebrzeska” z 1600 r., własność miasta jako bezpieczne miejsce do przechowywania skarbów. Pod nr. 29 kamienica z 1600 r. wzniesiona przez nadwornego malarza Zamoyskich, Krzysztofa Bystrzyckiego, zachowała wiele elementów późnorenesansowej kamieniarki. Pod nr. 31 kamienica „Turobińska” zbudowana w l. 1604-10 wg proj. B. Moranda przez ordynackie miasto Turobin. Mieści Zamojski Oddział PTTK.
W pierzei zach. wyróżnia się pod nr. 5 kamienica „Linkowska” wzniesiona w końcu XVII w. przez inż. wojskowego i arch. zamojskiego Jana Michała Linka, który od puszkarza awansował na majora twierdzy zamojskiej i inżyniera. Dekoracja fasady nawiązuje do sztuki wojennej. Nad oknami I piętra popiersia Minerwy i Herkulesa, poniżej gałązki laurowe i palmowe oraz panoplia. Pod nr. 7 kamienica „Morandowska I”, którą zbudował dla siebie arch. Zamościa – Bernardo Morando.