W latach 1956—57 objęto pracami kamienice Rynku Wielkiego (pl. Mickiewicza) oraz ul. Ormiańskiej i Staszica. Przywrócono wówczas częściowo pierwotne układy parterów oraz otwory okienne i drzwiowe, a także odświeżono fasady. W 1963 podjęto gruntowną renowację, zakrojoną na wielką skalę, mającą objąć wszystkie bloki śródmieścia. Dąży się do podniesienia stanu technicznego starych budynków i modernizacji ich wyposażenia, przez wprowadzenie koniecznych instalacji, łącznie z centralnym ogrzewaniem. Wewnątrz bloków urządza się dziedzińce z zielenią i miejscami zabaw dla dzieci, znosząc granice działek i wyburzając szpecące przybudówki. W pierwszym etapie (do 1974) objęto pracami 6 bloków kamienic we wsch. części śródmieścia (w tym 2 bloki przy Rynku Wielkim) oraz gmach Podkarpia i ratusz.
Wskutek zmian w programie renowacji (pierwotnie planowano bardziej oszczędnie, bez centralnego ogrzewania) oraz trudności z wykonawstwem, dalekim od doskonałości, tempo było słabe. Dopiero uchwała Rady Ministrów z 31.V.1974, przyznająca dotacje w wysokości 1,3 mld zł i określająca nowe ramy organizacyjne zdecydowanie przyczyniła się do sprawniejszego przebiegu robót zaplanowanych w dwu etapach: 1975—80 i 1981—85. Na 400-lecie miasta w 1980 prace renowacyjne będą wykonane w 80%. Ostateczne ukończenie prac przewidziane było na 1984. Patronat nad renowacją miasta objął w 1973 Związek Młodzieży Socjalistycznej, który zapewnił udział w pracach nie tylko brygad młodzieżowych, ale też zajął się werbunkiem młodych specjalistów. O rozmachu pomocy ze strony młodzieży świadczy też pokaźna liczba uczestników brygad. Młodzież ZMS pomagała również przy budowie nowego Zamościa — przy realizacji obiektów rekreacyjnych, terenów zieleni, urządzeń socjalnych. Wartość tych prac do jubileuszowego roku 1980 wyniósł ogromną sumę ok. 1,5 mld zł. Również pod patronatem PTTK została zorganizowana akcja prac społecznych na rzecz renowacji miasta pod nazwą „Zamość wczoraj, dziś i jutro”, trwająca od 1974— 78.
Miasto otrzymało po wojnie ważne urządzenia komunalne. W 1960 zorganizowano miejską komunikację autobusową, która dysponuje dziś 50 autobusami kursującymi na 26 liniach. Dla podniesienia zdrowotności istotne znaczenie miało wybudowanie w 1969 nowego ujęcia wodnego (stacja pomp) oraz oczyszczalni ścieków. Przybyło kilkadziesiąt kilometrów sieci wodno-kanalizacyjnej, z której korzysta 70% mieszkańców. Znacznie poprawił się stan w zabytkowym śródmieściu, gdzie 100% budynków podłączono do tych urządzeń (w 1964 było podłączonych zaledwie 20% budynków)-Centralne ogrzewanie, przeprowadzane do niedawwna tylko w nowym budownictwie wielokondygnacjowym, od 1975 także na starówce, staje się najskuteczniejszą bronią z wilgocią i grzybem w zabytkowych kamienicach śródmieścia.
Przybyły też nowe urządzenia sportowe. Zamojski Ośrodek Sportu i Rekreacji przy ul. Królowej Jadwigi dysponuje kompleksem obiektów sportowych zgrupowanych przy przedwojennym stadionie, boiskami i nowoczesną halą sportową wzniesioną w latach 1967—71. Obecnie w budowie znajduje się duża pływalnia. Ważną rolę spełnia założony w 1964 Międzyszkolny Ośrodek Wychowania Fizycznego i Sportu usytuowany przy al. Ludowego Wojska Polskiego. Wykonany w czynie społecznym w latach 1962—63 Zalew między Rotundą i Zamczyskiem, o pow. 29 ha, stał się od razu ulubionym miejscem wypoczynku młodzieży, choć czeka jeszcze na odpowiednie inwestycje towarzyszące.
Zamość jako ośrodek oświaty o dużych tradycjach został po wojnie poważnie (rozwinięty. Najdonioślejszym wydarzeniem stało się utworzenie w 1961 Filii Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Było to nawiązanie do tradycji Akademii Zamojskiej. Początkowo Filia miała aż 5 kierunków: pedagogikę, geografię, matematykę, fizykę t studium administracyjne, na które uczęszczało łącznie ok. 500 słuchaczy w ciągu roku akademickiego. Miasto nie zdołało jednak zapewnić odpowiednich warunków rozwoju Filii i od kilku lat znajduje się tu tylko Studium Zaoczne UMCS, w ramach którego z powodzeniem działa punkt konsultacyjny Zawodowego Studium Administracyjne-nego, liczącego w roku akad. 1975/76 250 słuchaczy.
Znacznie rozwinięto szkolnictwo średnie, obejmujące w roku szkolnym 1975/76 4 licea ogólnokształcące, 4 zespoły szkół zawodowych, technikum rolnicze i liceum sztuk plastycznych, do których uczęszczało 7,2 tys. młodzieży. Przybyło wiele gmachów szkolnych. Spośród 9 szkół podstawowych 6 jest wybudowanych po wojnie, m. in. wzorcowa szkoła „sportowa” („tysiąclatka”) w osiedlu Powiatowa, z lodowiskiem i basenem kąpielowym. Nowe gmachy — „tysiąclatki” otrzymały Liceum Ogólnokształcące Nr 2 (Szkoła-Pomnik Dzieciom Zamojszczyzny, 1964—65) oraz Szkoła Rzemiosł Budowlanych im. 25-lecia PPR (1964—67). Rozwój szkolnictwa zamojskiego pociągnął za sobą znaczny wzrost kadry pedagogicznej, liczącej pod koniec 1971 889 nauczycieli, a na początku roku szkolnego 1975/76 — 1145.
W związku z dynamicznym rozwojem Zamościa w wielu dziedzinach życia społeczno-gospodarczego, bardzo szybko wzrosła też liczba pracowników z wyższym wykształceniem. Jeśli w 1970 było 567 pracowników z wyższym wykształceniem, to już 3 lata później było ich 910 na ogólną liczbę 37 tys. mieszkańców. A oto jak się przedstawia struktura zawodowa tej grupy ludzi z wyższym cenzusem w 1973: inżynierowie w zawodach technicznych — 184, inżynierowie w zawodach rolnych i lekarze weterynarii — 119, specjaliści nauk ścisłych — 117, humaniści — 115, prawnicy — 121, lekarze i farmaceuci — 115, ekonomiści — 90, pozostali — 49. Pozytywnym zjawiskiem jest procentowo szybszy przyrost liczby pracowników z wyższym wykształceniem niż liczby mieszkańców.